Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarını anlamalarına ve değiştirmelerine yardımcı olan, kanıta dayalı bir psikoterapi yaklaşımıdır. BDT, özellikle depresyon, anksiyete bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gibi ruhsal rahatsızlıkların tedavisinde etkili olarak kullanılır.

BDT’nin temel ilkesi, bireyin yaşadığı psikolojik sorunların, olaylara yüklediği anlamlar ve bu olaylar karşısında geliştirdiği düşünce kalıplarıyla ilişkili olduğudur. Bu yöntem, bireyin olumsuz veya işlevsiz düşüncelerini (bilişlerini) fark etmesini ve bu düşünceleri daha gerçekçi ve yapıcı düşüncelerle değiştirmesini amaçlar.

BDT’nin Temel Unsurları

1. Düşünce-Duygu-Davranış İlişkisi: BDT, düşüncelerimizin duygularımızı ve davranışlarımızı etkilediğini savunur. Örneğin, bir kişi bir toplantıda hata yaptığını düşündüğünde kaygı hisseder ve belki de bu nedenle gelecek toplantılardan kaçınmaya başlar. Bu kaçınma davranışı, uzun vadede kişinin kaygısını artırabilir. BDT, bu düşünce-duygu-davranış döngüsünü çözmeyi hedefler.
2. Bilişsel Yeniden Yapılandırma: BDT’de bireyler, otomatik olarak ortaya çıkan olumsuz düşüncelerini fark eder ve bunların doğruluğunu sorgular. Terapi sürecinde terapist, bu olumsuz düşüncelerin daha gerçekçi ve dengeli alternatiflerle değiştirilmesine yardımcı olur.
3. Davranışçı Müdahaleler: BDT, yalnızca düşünce yapısını değiştirmekle kalmaz, aynı zamanda bireylerin işlevsiz davranışlarını da ele alır. Bu süreçte, bireylerin kaçındıkları durumlarla aşamalı olarak yüzleşmeleri veya daha sağlıklı baş etme mekanizmaları geliştirmeleri sağlanır.
4. Maruz Bırakma ve Tepki Önleme: Özellikle anksiyete ve OKB gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan bir tekniktir. Birey, kaygı yaratan durumlarla kontrollü bir şekilde karşı karşıya getirilir ve bu durumlara karşı geliştirdiği kaçınma davranışlarını durdurması sağlanır.
5. Kendi Kendine Yardım Teknikleri: BDT, bireylerin terapi seansları dışında da düşünce ve davranışlarını yönetmelerine yardımcı olabilecek stratejiler öğrenmelerini teşvik eder. Kişi, kendi kendine gözlem yapma ve problem çözme becerilerini geliştirir.

BDT’nin Etkili Olduğu Alanlar

• Depresyon
• Anksiyete Bozuklukları
• Panik Bozukluk
• Sosyal Fobi
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
• Yeme Bozuklukları

BDT, kısa süreli bir terapi yöntemidir ve genellikle 10-20 seans arasında değişir. Terapistler, seanslar sırasında yapılandırılmış bir yaklaşım benimser ve hastaya ödevler vererek terapinin etkisini artırmayı hedefler.