Kabul ve Kararlılık Terapisi (Acceptance and Commitment Therapy – ACT)

Psikolojik esneklik kazandırmayı amaçlayan modern bir bilişsel davranışçı terapi yaklaşımıdır. ACT, insanların hayatlarında karşılaştıkları olumsuz düşünceler ve duygularla mücadele etmek yerine, onları kabul ederek daha anlamlı bir yaşam sürmelerine yardımcı olmayı hedefler.

ACT’nin temelinde altı ana süreç yer alır:

1.  Kabul (Acceptance): Rahatsız edici duygular, düşünceler ve anılarla savaşmak yerine, onları olduğu gibi kabul etmeyi içerir. Bu, olumsuz düşüncelerle savaşmanın ve onları bastırmanın yerine, onların geçici olduğunu fark ederek onlarla birlikte yaşama becerisini geliştirmeyi amaçlar.
2.  Bilinçli Farkındalık (Mindfulness): Şu anki deneyimlere, yargılamadan, tamamen farkında olarak odaklanmayı içerir. Bilinçli farkındalık, kişinin şu ana odaklanmasına ve düşüncelerini sadece bir “düşünce” olarak gözlemlemesine yardımcı olur.
3.  Bilişsel Ayrışma (Cognitive Defusion): İnsanların olumsuz ya da işlevsiz düşüncelerle özdeşleşmek yerine, bu düşünceleri sadece zihinsel süreçler olarak görmelerini sağlar. Bu sayede insanlar düşüncelerini olduğu gibi kabul eder, ancak onların kendilerini yönetmesine izin vermez.
4.  Benlik ile İlişkili Farkındalık (Self-as-Context): Kişinin kendisini düşüncelerinden, duygularından ve deneyimlerinden ayırabilme yetisini geliştirir. Kişi, “düşünen” özne olarak düşüncelerinin ötesinde bir varlık olduğunu fark eder.
5.  Değerler (Values): Kişinin hayatındaki en önemli, yönlendirici değerleri belirlemesi ve bu değerlere uygun bir yaşam sürmeye yönelmesi teşvik edilir. Değerler, hayatta anlam ve amaç bulmaya yardımcı olur.
6.  Kararlı Eylem (Committed Action): Kişinin belirlediği değerlere göre harekete geçmesini sağlar. Hedefler doğrultusunda sürekli adımlar atmak ve bu süreçte karşılaşılan zorluklara rağmen devam etmek, ACT’nin temel ilkelerindendir.

ACT, insanların yaşamlarındaki zorluklarla daha esnek bir şekilde baş etmelerine, stres, anksiyete ve depresyon gibi sorunları kabul ederek onlarla birlikte yaşamayı öğrenmelerine yardımcı olur. Temel amacı, kişinin düşüncelerine kapılmadan değerlerine uygun bir yaşam sürdürmesidir.